Türk tarihinin en önemli hükümdarlarından biri olan Tomris Hatun, dünya tarihine geçen kadın hükümdarlardan biriydi. Alper Tunga’nın yeğeni olan Tomris Hatun. M.Ö. 6’ncı yüzyılda Pers İmparatoru II. Kiros’u bozguna uğratıp Saka Türklerini, Orta Asya’nın hakimi yaptı ve tarihe geçti.
Saka Devleti (bazı kaynaklarda İskitler) Orta Asya’nın bir bölümü, Avrupa’nın doğusu ve Karadeniz’in kuzeyinde kurulmuş bir devlettir. Ahameniş (Pers) Devleti’nin kurulmasıyla birlikte bu göçmen topluluğun varoluş mücadelesi başlamıştır. Tomris Hatun, ılımlı bir politika izlemesine ve savaşa yanaşmamasına rağmen Perslerin Saka topraklarına ataklarının sonu gelmiyordu.
Sakalar bu akınlar karşısında geriye çekilmekte, tarlaları yakmakta ve su kuyularına zehir koymaktaydı. Bu stratejiyle başa çıkamayan ve kovalamacadan bıkan Pers hükümdarı Kiros ve askerleri sürekli geri dönmek durumunda kalıyordu. Bunun üzerine Kiros, Tomris Hatun’un kendisiyle evlenmesi halinde saldırılara son vereceğini bildirse de teklifi reddedildi.
Sakalar ve Perslerin Büyük Savaşı
Tomris Hatun’dan aldığı ret cevabı üzerine hiddetlenen ve büyük bir orduyla Saka topraklarına giren Kiros’un ordusunda eğitimli köpekler de bulunuyordu. Bu defa Tomris Hatun kaçma yerine savaşmanın daha isabetli olduğunu gördü. Saka ordusunu toplayıp düşmanın birkaç kilometre yakınında mevzilendi.
İki ordu arasına bir eğlence çadırı kurduran Kiros bu şekilde bir tuzak tasarladı. Tomris Hatun’un oğlu çadıra karşı atağa geçip birkaç Pers askerini öldürmeyi başarsa da kendisi de ölmekten kurtulamadı. (Kimi kaynaklarda ise Tomris Hatun’un oğlu sağ ele geçirilmiş ancak koz olarak kullanılmak istemediğinden intihar etmiştir). Haberi almasıyla büyük bir üzüntü yaşayan Tomris Hatun, Kirus’u kanla doyurmaya yemin etti. Bu yemini ünlü tarihçi Herodot tarafından da tarihe not düşülmüştür.
Sakalar ve Tomris Hatun’un Zaferi
Ertesi gün iki taraf çetin bir muharebeye giriştiler. Perslerin en iyi askerleri olan Ölümsüzler Birliği’ne karşın, Sakalar özellikle ok atmada büyük bir maharet sergiliyorlardı. Savaş köpekleri de onları durduramadı. Sonuç olarak, çeşitli kaynaklarda;
• Turan Taktiği
• Kurt Oyunu
• Hilal Taktiği
adı verilen bozkır savaş stratejisiyle bu kanlı mücadeleyi Sakalar kazandı. Ölenler arasında Pers Hükümdarı Kirus da bulunuyordu. Tomris Hatun Kiros’un kesik kafasını; “Kan içmeye doymazdın. Şimdi ben seni kan ile doyuruyorum” diyerek içi kan ile dolu bir fıçıya atarak intikamını almış oldu.
Tomris’in kelime olarak ‘temir’ yani ‘demir’ anlamına geliyor. Tomyris olarak da kullanıldığı yerler oluyordu.
Tomris Hatun ise M.Ö. 6. yüzyılda yaşadığı varsayılan Saka kraliçesidir. Kendisi tahta çıktığında rakip ülkelere karşı önlem alarak ülkesini korumaya çalışmıştır.
Sakalar’ın en büyük düşmanları Pers İmparatorluğu’ydu. Pers İmparatoru Büyük Kiros hiç durmadan Saka topraklarına akın ediyordu. Ancak karşılaştığı şey hiç de beklediği gibi değildi.
Pers İmparatoru Büyük Kiros, Saka topraklarına sürekli akınlar yapıyor ancak bula bula yanmış yakılmış topraklar buluyordu. Sürekli geri çekilen Sakalar’ın yıpratma taktiğiydi bu. Savaşa uygun anı bekleyen Tomris Hatun ve ordusu Persleri çok yıpratmıştı. Doğru bir mevzi bulduklarında saldırıyorlar, o mevzi yoksa bekliyorlardır. Persler de baya bir yıpranıyordu.
Persler bu olaydan bıkıp sürekli geri çekiliyordu. Bir süre sonra başka bir yol denemeye karar verdiler. Pers İmparatoru Büyük Kiros, Tomris Hatun’un kendisiyle evlenmesi karşılığına onunla uğraşmayacağını söyledi. Ancak bu bir oyundu ve Tomris Hatun da oldukça zeki bir kadındı. Gelen teklifi reddetti.
Teklifi reddedilen Pers İmparatoru rahat durmadı, yine Sakalar’a saldırdı. Pers ordusunda ilginç bir silah vardı; Eğitilmiş köpekler. Tomris Hatun bu defa geri çekilmenin fayda sağlamayacağını anladı. Uygun bir alan seçip Büyük Kiros’un ordusunu beklemeye başladı. İki ordu, aralarında birkaç kilometre kalacak bir biçimde mevzilendi.
İki ordunun arasında bir çadır kurdurmuştur. İçinde güzel kızlar, yiyecekler ve şarap bulunan çadıra ansızın saldırı düzenlemiştir. Tomris Hatun’un oğlu ve beraberindeki kuvvetler, içerideki birkaç Pers’i öldürüp eğlenceye dalmışlardır. Ancak birkaç saat sonra bir baskın düzenleyen Pers kuvvetleri, çadırı basıp Tomris Hatun’un oğlu da olmak üzere içerideki Sakaları öldürmüşlerdir.
Oğlunun öldüğü haberi alan Tomris Hatun yıkılır ancak mücadelesinden vazgeçmez. Tomris Hatun yemin ederek şöyle söyler: Kana susamış Kirus! Sen oğlumu mertlikle değil o içtikçe zıvanadan çıktığın şarapla öldürdün. Ama güneşe yemin ederim ki seni kanla doyuracağım!
Amcası Alp Er Tunga’yı da öldüren Perslere kini oğlunun ölümüyle daha da artmıştı. Savaş meydanına kendisi de çıkan Tomris Hatun çetin bir savaş sonucu Acemleri alt etmişti.
Ok atmakta usta olan ve savaş arabalarını büyük ustalıkla kullanan Sakalar, savaş köpeklerine rağmen Persleri bozguna uğratır. Ölenler arasında Pers kralı Büyük Kiros da vardır.
Tomris Hatun sözünde durur ve Büyük Kiros’un kesik başını kan dolu bir tulumun içine atar. Tomris Hatun, Büyük Kiros’un kafasını kan dolu bir fıçıya atarak “Hayatında kan içmeye doymamıştın, şimdi seni, kanla doyuruyorum!” der.
Selçuk Bulut